:: Ágúst H. Bjarnason

Í ættkvíslinni Bryum Hedw. – hnokkmosum – sem tilheyrir Bryaceae (hnokkmosaætt), eru nærri 200 tegundir vel skilgreindar. Þetta er þó aðeins tæpur helmingur af þeim, sem lýst hefur verið. Ættkvíslin hefur löngum þótt erfið og menn hafa ekki verið á einu máli um, hvernig skilgreina beri tegundir. Unnið hefur verið að því að rannsaka kvíslina […]

Ættkvíslin Antitrichia Brid. – hraukmosar – telst til Leucodontaceae (skottmosaættar) ásamt Leucodon (skottmosum) og Nogopterium (sveigmosum). Þrjár tegundir eru innan kvíslar en aðeins ein er hér á landi. Lýsing á tegundinni er því látin nægja. Þess má geta, að sumir fræðimenn telja ættkvíslina til eigin ættar, Antitrichiaceae (hraukmosaættar). Antitrichia er komið úr grísku, anti, á […]

Ættkvíslin Andreaea Hedw. – sótmosar – er talin til Andreaeaceae (sótmosaættar). Þetta eru brúnar, rauðbrúnar eða svartar og uppréttar, kvíslgreindar og smáar (<2 cm) plöntur, sem vaxa í þéttum bólstrum vel festar á steinum eða í urðum. Blöð brotgjörn en ofarlega á stöngli eru þau þroskuð en neðstu blöð yfirleitt ekki. Frumur í blöðum eru […]

Ættkvíslin apablóm Erythranthe Spach hefur lengstum verið talin til Mimulus L., en nýverið voru allmargar tegundir fluttar í kvíslina Erythranthe samkvæmt ítarlegum rannsóknum. Áður töldust um 150 tegundir til Mimulus en nú eru þar aðeins sjö eftir. Sagan hér að baki er löng og verður ekki farið út í þá sálma hér. Í annan stað […]

Ættkvíslin Bartramia Hedw. – strýmosar – telst til Bartramiaceae (strýmosaættar) ásamt þremur öðrum kvíslum hérlendis, Philonotis (hnappmosum), Conostomum (þófamosum) og Plagiopus (bólsturmosum). Rúmlega 70 tegundum hefur verið lýst og af þeim eru 28 almennt viðteknar. Fjórar tegundir vaxa á Norðurlöndum, þar af þrjár á Íslandi. Ættkvíslarnafnið Bartramia er til heiðurs norður-amerískum grasafræðingi, John Bartram (1699-1777). […]

  Ættkvíslin Blindia Bruch & Schimp. – almosar – tilheyrir Seligeriaceae (bikarmosaætt) ásamt Seligeria (bikarmosum). Á árum áður taldist Glyphomitrium (hnyðrumosar) einnig til ættarinnar en þeir hafa nú verið færðir í Rhabdoweisiaceae (kármosaætt). Yfirleitt eru tegundir ættarinnar frekar smávaxnar og vaxa stakar eða þétt saman. Hinar hávaxnari mynda frekar litla toppa eða þúfur. Frumur í […]

Ættkvíslin Amblystegium Schimp. – rytjumosar – heyrir til Amblystegiaceae (rytjumosaættar). Til þeirrar ættar teljast 20-25 kvíslir með samtals um 140 tegundir. Tegundir ættarinnar eru æði ólíkar, en margar þeirra eru þó með sveigð blöð og einfalt rif. Flestar tegundir vaxa í einhvers konar votlendi eða á rökum stöðum. Fyrrum töldust níu tegundir til þessarar kvíslar […]

  Ættkvíslin Hygroamblystegium Loeske,. – tjátlumosar – heyrir til Amblystegiaceae (rytjumosaættar). Til þeirrar ættar teljast 20-25 kvíslir með samtals um 140 tegundir. Tegundir ættarinnar eru æði ólíkar, en flestar eru þó með sveigð blöð og einfalt rif. Þær vaxa jafnan í einhvers konar votlendi eða á rökum stöðum.   Til ættkvíslarinnar heyrir nú aðeins ein […]

    Ættkvíslin Fontinalis Hedw. – ármosar – telst til Fontinalaceae (ármosaættar) ásamt tveimur kvíslum öðrum, sem hvorug vex hér á landi. Allar tegundir ættar vaxa í eða við vatn, oft á kafi, bæði í stöðu- og straumvatni. Einkennandi fyrir tegundir ættar er, að blöð sitja í þremur röðum á stöngli. Þetta sést sérstaklega vel […]

Þeir, sem hætta sér út fyrir malbikið, sjá oft fallega hluti. Á eyrum meðfram lækjarsprænum gróa mosabreiður, sem eru mjög áberandi um þessar mundir áður en klófífa, hálmgresi og blaðríkar tegundir skyggja á þær. Dæmigerðar áreyrar eru vaxnar breiðum af Calliergonella cuspidata (geirsnudda), sem ýmist er grænn, gulgrænn eða gulbrúnn og Philonotis fontana (dýjahnappi), sem […]