Dichodontium – glætumosar
Ættkvíslin Dichodontium Schimp. (glætumosar) telst til Rhabdoweisiaceae (kármosaættar) ásamt sjö kvíslum öðrum, sem eru: Amphidum, Arctoa, Cynodontium, Dicranoweisia, Glyphomitrium, Kiaeria og Oncophorus. Áður fyrr tilheyrðu allar þessar kvíslir Dicranaceae (brúskmosaætt).
Um fimm tegundum hefur verið lýst innan kvíslar og vaxa tvær hér á landi eins og annars staðar á Norðurlöndum. Önnur tegundin – D. palustre – var áður talin til ættkvíslarinnar Dicranella. Því var óhjákvæmilegt annað en að breyta íslenzkum nöfnum. Lindarindill varð lindaglæta og glætumosi (Dichodontium pellucidum) varð sandglæta.
Þessar tegundir eru að mestu leyti gulgrænar til ljósgrænar, verða jafnan ekki hærri en um 6 cm og vaxa í lausum þúfum. Við sérstakar aðstæður geta þær orðið mun hærri. Blaðgrunnur er slíðurlaga og lykur um stöngul; blaðjaðar er tenntur framan til; rif er mjótt og langt en nær þó ekki fram í blaðenda. Frumur framan til í blöðum eru ferhyrndar, sexhyrndar eða tigullaga, ýmist sléttar eða vörtóttar. Plöntur eru einkynja og gróhirzlur eru sjaldséðar. Kranstennur eru 16 og klofnar langt niður.
Ættkvíslarnafnið Dichodontium merkir tvítenntur; á grísku merkir dicha tvöfaldur; odous merkir tönn. Nafnið á sennilega við klofnar kranstennur.
Greiningarlykill að tegundum innan Dichodontium Schimp.:
1 Frumur í blaði sléttar, gagnsæjar. Þurr blöð ekki sveigð inn að stöngli ……….. D. palustre
1 Frumur í blaði gúlpnar, ekki gagnsæjar. Þurr blöð sveigð inn að stöngli …….. D. pellucidum
Lýsing á tegundum ættkvíslar Dichodontium:
Dichodontium pellucidum (Hedw.) Schimp. – sandglæta
Plöntur eru 1-5,5(-7) mm á hæð, grænar eða gulgrænar í lausum þúfum. Stöngull grænn en brúnleitur með aldri, ógreindur eða lítið greinóttur. Rætlingar gulbrúnir og sléttir. Blöð með breiðan grunn, sem lykur um stöngul, egg- til lensulaga eða tungulaga, endi snubbóttur eða yddur, 1-4 mm á lengd. Rök blöð útstæð, geta verið eilítið baksveigð, en þurr blöð sveigð inn að stöngli og uppundin. Blöð tennt framan til en heilrend að öðru leyti og útundin neðan til. Á stundum eru brúnir æxliknappar í blaðöxlum á efri hluta stönguls. Þeir eru fjölfruma, aflangir eða kúlulaga. Rif er tiltölulega breitt og nær fram undir blaðenda, tennt á baki.
Frumur eru ferningslaga og gúlpnar framan til í blaði báðum megin (geta sýnst vörtóttar). Í blaðgrunni eru frumur við rif langar og sléttar (3-6:1).
Plöntur einkynja. Hefur ekki fundizt hér á landi með gróhirzlur.
Mjög algeng um land allt. Vex einkum á rökum og sendnum stöðum við ár og læki, en einnig í votlendi og klettum.
Viðurnafnið pellucidus er latína og merkir gagnsær.
Dichodontium palustre (Dicks.) M. Stech – lindaglæta
Plöntur uppréttar, 2-10 cm á hæð, ljósgrænar eða gulgrænar í lausum þúfum. Stöngull gulgrænn til grænn, greindur eða ógreindur. Rætlingar brúnir eða rauðbrúnir, á stundum með brúna, fjölfruma æxliknappa, 200-220 µm að þvermáli. Blöð 2,5-3 mm á lengd, blaðgrunnur slíðurlaga og lykur um stöngul, aflangur eða öfugegglaga og mjókkar smám saman fram í breiðan og snubbóttan enda, sem er meira eða minna undinn, þegar blöð eru þurr, oft hettulaga. Rök blöð eru baksveigð. Blöð heilrend en með ójöfnum fremst; blaðgrunnur niðurhleyptur; blaðrönd flöt. Rif mjótt (40-50 µm) og endar fyrir neðan blaðenda, slétt á baki.
Frumur eru ferhyrndar, sexhyrndar eða tigullaga í fremri hluta blaðs (4-9:1), fekar þunnveggja, í blaðgrunni eru frumur aflangar, oft gulleitar neðst. Í blaðhornum eru frumur á stundum styttri og breiðari án þess þó að mynda afmörkuð horn.
Plöntur einkynja. Gróhirzlur mjög sjaldséðar. Stilkur dökkrauður. Hirzlan, 1-1,5 mm á hæð, er nokkuð bogin, óregluleg og slétt, þegar hún er þurr. Lok keilulaga. Kranstennur 500-650 µm á lengd, klofnar niður um helming. Gró 16-25 µm að þvermáli.
Tiltölulega algeng um land, nema einna sízt á Suðurlandi. Vex einkum þar, sem vatn seytlar um, við uppsprettur, læki, raka kletta og dý.
Viðurnafnið er dregið af latneska orðinu palus, votlendi; palustris, sá, sem vex í votlendi.
ÁHB / 16. desember 2014
P.s. Höfundur hlaut styrk frá Hagþenki 2014 til ritstarfa.
Ath. Vegna tækniörðugleika reyndist ekki unnt að setja inn myndir; þær munu birtast síðar.
Heimildaskrá
A.J.E. Smith, 2004: The Moss Flora of Britain and Ireland. Cambridge University Press
Ágúst H. Bjarnason, 2010: Greiningarlykill að ættkvíslum íslenzkra blaðmosa (Musci) ásamt tegundaskrá. Fjölrit Vistfræðistofu n:r 40. Reykjavík.
Bergþór Jóhannsson, 1991: Íslenskir mosar. Brúskmosaætt. – Fjölrit Náttúrufræðistofnunar n:r 19; bls. 112.
Bergþór Jóhannsson, 2003: Íslenskir mosar. Skrár og viðbætur. – Fjölrit Náttúrufræði-stofnunar n:r 44:1-135.
Hesselbo, Aug. 1918: The Bryophyta of Iceland. – Í: L. Kolderup Rosenvinge & Eug. Warming (eds.). The Botany of Iceland. Vol. I. Part II, 4:395-677.
Stech, M. 1999: Dichodontium palustre (Dicks.) Stech comb. nov., a new name for Dicranella palustris (Dicks.) Crundw. ex Warb. (Dicranaceae, Bryopsida). – Nova Hedwigia 69: 237-240.
Tomas Hallingbäck et al.: Bladmossor: Sköldmossor-blåmossor. ArtDatabanken, Sveriges lantbruksuniversitet. Uppsala 2008.
Tomas Hallingbäck, Ingmar Holmåsen, 2008: Mossor. En fälthandbok. Interpublishing. Stockholm.
Leitarorð: Dichodontium • Dichodontium palustre • Dichodontium pellucidum • glætumosi • lindaglæta • sandglæta
tadalafil vidalista tadalafil back pain
para que sirve la sildenafil discount sildenafil
ivermectin price usa ivermectin 3mg dose
how to take liquid tadalafil best prices for tadalafil 20mg
how to make sildenafil what happens when you take sildenafil
mint pharmaceuticals tadalafil is generic tadalafil as good as cialis
sildenafil citrate 100mg canada sildenafil at costco
sildenafil buy online sildenafil citrate ip
maxim peptide tadalafil tadalafil research powder
stromectol australia generic stromectol
stromectol prices stromectol
ivermectin online ivermectin 4 tablets price
tadalafil or viagra tadalafil buy online
buy 1 viagra pill viagra cheap
tadalafil no prescription tadalafil online reviews
ivermectin 3mg price how much does ivermectin cost
tadalafil tablets for sale tadalafil canada is it safe
stromectol covid ivermectin cost
cialis vs mylan tadalafil sildenafil vs tadalafil which is better
sildenafil purchase sildenafil 100mg side effects
ivermectin 3 mg dose ivermectin iv
ivermectin price canada stromectol order online
ivermectin virus ivermectin 5 mg price
stromectol tab ivermectin where to buy
generic ivermectin cream ivermectin purchase
stromectol can you buy stromectol over the counter
ivermectin malaria ivermectin cream 1
ivermectin price ivermectin pills
ivermectin where to buy stromectol 0.5 mg
buy ivermectin pills п»їwhere to buy stromectol online
ivermectin 4 tablets price stromectol pills
stromectol generic ivermectin 9 mg
stromectol tablets uk ivermectin drug
stromectol online canada stromectol canada
purchase ivermectin ivermectin 0.2mg
buy ivermectin for humans australia ivermectin tablets order
stromectol 15 mg stromectol medication
stromectol 3 mg dosage buy ivermectin for humans uk
ivermectin 1 stromectol brand
buy ivermectin stromectol ivermectin 1%cream
purchase stromectol ivermectin lotion for lice
ivermectin cream 1% ivermectin canada
ivermectin 6mg stromectol xr
generic ivermectin stromectol pills
stromectol ivermectin ivermectin 4 tablets price
ivermectin india ivermectin lotion
stromectol pills stromectol online
ivermectin 3mg dose stromectol australia
stromectol for humans ivermectin 20 mg
cost for ivermectin 3mg ivermectin 1 cream 45gm
ivermectin 1 stromectol usa
what is cialis for herbal cialis
how much does ivermectin cost purchase ivermectin
viagra brand name viagra patent
buy generic viagra viagra prescription
ivermectin new zealand ivermectin 6 mg tablets
viagra overnight viagra substitute
buy cialis no prescription cialis and viagra
ivermectin tablets uk ivermectin 3mg price
stromectol uk buy cheap stromectol
cost of ivermectin 3mg tablets stromectol where to buy
ivermectin 6mg ivermectin price usa
cialis 20 milligram 5 mg cialis
liquid cialis dosage cialis otc switch
order stromectol online stromectol 6 mg dosage
stromectol cost ivermectin buy canada
sildenafil pulmonary hypertension dose prescription sildenafil
tadalafil 60 mg reviews 20 cialis mg tadalafil
viagra oral online viagra
tadalafil online no prescription cialis
cialis cost tadalafil tablets 20 mg
viagra samples buy viagra cheap
tadalafil 20 mg generic tadalafil
snafi tadalafil tadalafil natural
is sildenafil generic sildenafil pricing
generic tadalafil in us eli sex pill/tadalafil
what is tadalafil 20mg tadalafil buy online canada
sildenafil instructions costco sildenafil cost
viagra online online order viagra
farmacia genericos comprar cialis generico online tadalafil precio que es tadalafil
methylcobalamin injections canadian pharmacy cipa approved canadian pharmacies
best price for sildenafil 100 mg women viagra tablet
sildenafil 100mg price walmart sildenafil citrate buy
online pharmacy technician certification program pharmacy drugs store
nearest cvs pharmacy store canadian pharmacy viagra prices
sildenafil tablets sildenafil 20 mg generic
sildenafil 25 mg buy soft viagra
reliable rx pharmacy hcg Ampicillin
Glucophage corner drug store
london drugs photo books canada humana pharmacy rx
canadian government approved online pharmacies Risperdal
online pharmacies no prescription reviews on canadian pharmacy online
canadian rx pharmacy online
[url=https://drwithoutdoctorprescription.online/#]online prescription for ed meds[/url] buy prescription drugs online without
https://drwithoutdoctorprescription.online/# ed meds online without doctor prescription
legal to buy prescription drugs without prescription buy prescription drugs without doctor
viagra dose
legitimate online pharmacy usa
mexican viagra viagra shop
[url=https://zithromaxforsale.shop/#]buy cheap generic zithromax[/url] can i buy zithromax online
https://prednisoneforsale.store/# can you buy prednisone over the counter