Búskaparmenning – Melrakki – Loðdýr, hæns, geitur og svín

Skrifað um July 18, 2012 · in Almennt · 95 Comments

BÆKUR – Náttúrufræðirit
Melrakki – Loðdýr, hæns, geitur og svín.
Aðalhöfundur: Jón Torfason. 216 bls.
Útgefandi er Bókaútgáfan Hofi, 2002. – Ritdómur, Morgunblaðið 24. desember 2002:30.

MEÐ ÞESSARI SNOTRU bók hefur hinn kunni fræðimaður, Jón Torfason, samið greinargott yfirlit yfir hlutdeild og sögu ofangreindra húsdýra í íslenzkri búskaparmenningu, dýra, sem hafa ekki notið sömu virðingar sem hin æðri húsdýr: sauðkind, kýr og hestur, enda ólíku saman að jafna. Það var ólíkt glæsilegra að teygja vakran jó, karlmannlegra að ryðja vetrarbeit harðvítugum sauðarhópi heldur en kasta úrgangi fyrir rýtandi svín eða tína saman egg og fleygja rusli fyrir pútur.

Allt um það hafa þessar tegundir skipt máli í lífsafkomu þjóðar. Bókin er því fengur fyrir alla fróðleiksfúsa landsmenn, sem vilja vita skil á hinni margvíslegu uppbyggingu íslenzkrar hagsögu, ekki sízt nú, þegar mannlífið tekur slíkum breytingum, að jafnvel sjálfsögðustu hversdagshlutir í lífi þess fólks, sem er sökum tímans rás að hverfa nú á eilífðarbraut, eru óðum að týnast og gleymast. Ekki er víst, að unga kynslóðin þekki orf frá árum eða mun á heyhrífu og mykjukvísl; hins vegar getur hún skipzt á fróðleik og hugmyndum við jafnaldra hinum megin á hnettinum í gegnum gervihnetti.

Kaflinn um loðdýr – ref og mink – er ítarlegastur; þar rekur höfundur í stórum dráttum samskipti sauðfjárbænda við erkióvininn, refinn, sem gjarna vildi gæða sér á kindakjöti og sýndi ótrúlegan dugnað í þá veru. Vart er ofmælt, að skæðir dýrbítir gátu einatt ógnað afkomu fátækra bænda, sem voru varnarlitlir þar til traust skotvopn komu til sögunnar, sem varð ekki fyrr en eftir miðja 19. öld. Síðan gerir höfundur grein fyrir því, hvernig óvinurinn breytist í vinalegt húsdýr og ný búgrein, refarækt og sala loðskinna, hófst. Í framhaldi af því var minkur fluttur til andsins, en það er skringilegur ferill í íslenzkri landbúnaðarsögu, sem á sér helzt hliðstæðu í sögu fjárkláðans.

Höfundur tekur hinar tegundirnar svipuðum tökum að því breyttu, að hér er um að ræða húsdýr, sem hafa fylgt mönnum frá upphafi byggðar hér og deilt kjörum með þeim. Hann rekur hinn takmarkaða og tilviljunarkennda fróðleik, sem um þau er að finna í fornum heimildum, en gerir síðan grein fyrir þeim breytingum, sem orðið hafa á ræktun þeirra og meðferð á síðustu öld til þessa dags.

Víða fléttar höfundur fimlega inn í frásögn sína atvik, þar sem dýrin tengjast menningarsögu. Eins og höfundur getur um er frægasti hani veraldarsögu hins kristna heims sá, sem náði aðeins að gala tvisvar, þegar sánkti Pétur afneitaði meistara sínum þrisvar. Hins vegar saknar höfundur þessa pistils þess, að Jón skuli ekki jafnframt minnast á frægustu hana íslenzkra bókmennta, Árgalans, í einu kunnasta líkingakvæði Þorsteins Erlingssonar, sem á á hættu að verða hengdur og étinn fyrir bráðlæti að lýsa nýjum degi, það er nýrri öld – nýrri byltingaröld, og um hinn má lesa í Kvæðinu um afdrif hanans, snjöllu háðkvæði eftir Jón Helgason. Hani sá var fjötraður og færður til tugthúss að skipan sýslumanns fyrir að trufla með gali sínu morgunlúra frægrar leiklistarhetju danskrar ættar. Haninn gleymdist í dýflissunni meðan þorpsbúar rifust um valdníðslu yfirvaldsins, en hænurnar grétu ástvin sinn, og haninn »-lá á gólfinu hordauður nár / og hefur og verið það síðan«.

Höfundur hefði mátt leggja meiri áherzlu á mikilvægi þess, að við Íslendingar gætum vel að fornum, ómetanlegum arfi sem kann að leynast í genum þess bústofns, sem fluttist hingað fyrir rúmum 11 hundruð árum. Það tókst að bjarga hundinum og e.t.v. hænsnum einnig, en hið granna, harðgera landnámssvín er útdautt. Allnokkuð er fjallað um félög bænda og forkólfa, sem stunda ræktun þesara tegunda. Vissulega hefði mátt stytta þann hluta, enda á hann erindi við fáa lesendur og á öðrum vettvangi.

Málfar er eins og við mátti búast yfirleitt gott, letur þægilegt til aflesturs og pappír góður. Bókaútgáfan Hofi í Vatnsdal gefur bókina út. Það er allmerkilegt fyrirtæki, sem fer þó ekki mikið fyrir á markaði. Hins vegar hefur það gefið út margar bækur af þjóðlegum toga. Bækur forlagsins bera ávallt sín sérkenni og er það vel. Þó má að því finna, að litgreining mynda er sjaldnast nógu góð og á það við um þessa bók sem ýmsar fleiri. Hvað sem öðru líður er hér á ferð bók, sem gaman er að gefa fróðleiksfúsu fólki og gott að eiga í eigin bókaskáp.

Leitarorð:

95 Responses to “Búskaparmenning – Melrakki – Loðdýr, hæns, geitur og svín”
  1. Sie können gizem ozdilli porno kostenlose Sexvideos und hd
    kostenlose Sexfilme HD von einem beliebigen Gerät ansehen, mit
    dem Sie die Polics überall genießen können, und kostenlos.
    Selbstgemacht-Porno, Natur Sex, Auditionen Wir bieten die neuesten gizem ozdilli porno kostenlosen Sexfilmen an, die alle überrascht!
    Videos für alle Geschmäcker finden Sie hier, da HD-Pornos.

  2. Get free savings. Fred Meyer Pharmacy. $11 retail. Save 22%.
    $ 8.61. Get free savings. Select this if your pharmacy isn’t listed above.
    Other pharmacies. $ 9.33.

  3. AntoineDar says:

    legal canadian pharmacy online cheap medications

  4. Ateşli Gizli casus kamera Seks Videolar. 13:06.
    Waxing with a surprise instance 1 xxx videos.
    14:45. Bangbros compilation of outdoor spycam jock.

  5. Samuelfuh says:

    Everything information about medication. Read here.
    https://viagrapillsild.online/# price of viagra at walmart
    All trends of medicament. Everything about medicine.

  6. creating digital products in the medical industry
    passive income for psychotherapists innovative passive income options for retired physicians
    and seniors
    independent contractor therapy work

  7. Where to find diabetes medication online without
    a prescription Cheapest Prandin online with delivery
    Non-prescription diabetes drugs for sale online No Prescription Metformin for diabetes
    Purchase Online

  8. Cheap insulin online with free delivery How
    to buy diabetes meds online without a prescription even if you’re clueless!

    Buy metformin online and middle-finger to the system No prescription? No problem.

    Get your diabetes medication online, hassle-free

  9. I’m really enjoying the design and layout
    of your site. It’s a very easy on the eyes
    which makes it much more enjoyable for me to come here and visit
    more often. Did you hire out a designer to create your theme?
    Great work!

  10. vivo slot says:

    Fantastic blog! Do you have any recommendations for aspiring writers?

    I’m planning to start my own site soon but I’m a little lost on everything.
    Would you propose starting with a free platform like Wordpress or go for a paid option? There are so many options out there that I’m totally confused
    .. Any ideas? Bless you!

  11. slot idn says:

    Remarkable! Its genuinely awesome post, I have got much clear idea regarding
    from this piece of writing.

  12. If some one wishes expert view on the topic of running a blog
    after that i suggest him/her to pay a quick visit this weblog,
    Keep up the fastidious work.

  13. You are so cool! I do not think I’ve truly read
    through anything like this before. So nice to discover someone with
    genuine thoughts on this subject. Seriously.. many thanks for starting this up.
    This site is one thing that is required on the web, someone with a bit of originality!

  14. Everything is very open with a very clear clarification of the issues.
    It was really informative. Your website is very helpful.
    Thanks for sharing!

  15. Hilton says:

    Outstanding story there. What occurred after?
    Thanks!

  16. Silke says:

    Pretty! This was a really wonderful post. Thank you for providing this info.

  17. For most recent information you have to pay a quick visit web and on the web I found
    this web site as a most excellent web page
    for newest updates.

  18. Hi my friend! I wish to say that this post is amazing, great written and include approximately all
    significant infos. I would like to see extra posts like this .

  19. Hi to every , since I am in fact keen of reading this blog’s post to be updated daily.
    It carries fastidious data.

Leave a Reply