Skrúðblómarækt – Blómahandbók heimilisins

BÆKUR – Náttúrufræðirit
Blómahandbók heimilisins
Eftir Nico Vermeulen. Björn Jónsson og Örnólfur Thorlacius þýddu 320 bls.
Útgef. er Vaka-Helgafell 1999. – Ritdómur, Morgunblaðið 3. febrúar 2000:31.

ÓTRÚLEGA margir hafa ánægju af hvers kyns ræktun, hvort heldur hún er stunduð úti í mörkinni eða inni í stofu og blómaskála. Fyrr á árum var öll ræktun mun fábreyttari en nú, enda var ekki margra kosta völ, því að úrval tegunda var takmarkað, kunnátta lítil og aðstæður oft erfiðar. Hin síðari ár hefur gjörbreyting orðið á. Nú er hægur vandi að verða sér úti um ótal tegundir og margvíslegustu ræktunarafbrigði eða yrki eins og þau eru kölluð nú. Þá hafa margir reist sér garðskála eða sérstaka blómastofu, þar sem sundurleitustu tegundir fá þrifist. Samfara aukinni ræktun hefur þekking manna vaxið mikið, enda hafa æði margar fræðslubækur verið gefnar út um þetta efni. Bækur þessar eru þó jafn misjafnar og þær eru margar, en munu yfirleitt vera fremur góð söluvara, því að áhugi er mikill á stofuplöntum. Bók sú, sem er hér til umfjöllunar, er keimlík mörgum öðrum bókum og veitir svipaðar upplýsingar um, hvernig standa skal að umhirðu plantna. Þó er hér lögð nokkur áherzla á framandi tegundir og sérstök yrki. Bókin skiptist í 18 kafla og greinist í stórum dráttum í tvo meginhluta, blaðskrúðsplöntur og blómskrúðsplöntur, en hinar síðarnefndu eru því miður nefndar blómplöntur (-jurtir), sem merkir sérstakan hóp innan grasafræðinnar. Líkum plöntum eða skyldum er síðan skipað saman í hverjum kafla, eins og burknum, pálmum, kólfblómum, brönugrösum, kaktusum og kerplöntum, svo að dæmi séu tekin. Af þessu er
visst hagræði, svo að auðvelt er að átta sig á helztu tegundum innnan þess hóps, sem áhugi beinist einkum að. Bókin er ríkulega myndskreytt og eru glöggar lýsingar á réttri meðferð og ræktun hverrar tegundar. Víst er, að áhugasamir ræktendur geta haft drjúgt gagn af margvíslegum fróðleik, sem hér er að finna. Reyndar má fetta fingur út í þýðingu á hugtökum í grasafræði, eins og »einfalda blómskipan« þar sem átt er við einfalda blómhlíf (bls. 174) og blöð á fíkjutré eru fremur flipótt en »djúpskert«. Í annan stað er oft erfitt að átta sig á því, hvort ráðleggingar í bókinni hafi verið lagaðar að íslenzkum aðstæðum, eins og því að mammútspálmi þoli veðráttuna hér að sumarlagi. Þá á það alls ekki við hér á landi, að lyfjagras sé sjaldséð, og er reyndar ekki alls kostar rétt, þó að öll Evrópa sé höfð í huga, en sunnarlega í álfunni er það þó all staðbundið.

Ræktendur skrúðblóma fylgja oft og tíðum ekki ströngustu kröfum, sem gerðar eru í grasafræði um tegundarnöfn. Talsvert ber á þessum agnúa í bókinni og kann sumt að vera komið frá höfundi en annað frá þýðendum. Til dæmis geta hvorki ættkvíslarnöfnin ein né heldur viðurnöfnin staðið sem tegundarnöfn eins og víða er gert í bókinni (t.d. bls. 177 og 243). Skammstafanir eru hins vegar leyfðar, en þeim er ekki beitt. Þegar vísað er til lægri flokkunareininga en tegunda, verður að tilgreina þær (undirtegund eða afbrigði), en þeim er yfirleitt sleppt (t.d. bls. 290). Þá er greint frá mörgum yrkjum (ræktunarafbrigðum) og er nafni þeirra skeytt aftan við viðkomandi tegundarnafn og haft innan einfaldra gæsalappa. Hvert yrki á að vera skráð samkvæmt sérstökum reglum, en talsvert hefur borið á því, að oft er um einhvers konar sölunöfn að ræða en ekki skráð yrki. En einnig er dæmi um, að afbrigði er sagt vera yrki, sjá t.d. bls. 226 þar sem Opuntia microdasys var. albispina er skráð sem yrki. Slíkur ruglingur er því miður orðinn svo algengur, að erfitt er að átta sig á hinu rétta, en þetta eru atriði, sem gluggplöntubændur eru áhugalitlir um.
Hvað sem öllum aðfinnslum líður verður þó að segjast, að málfar á bókinni er yfirleitt mjög gott og eru fáar prentvillur, nema í nokkrum latneskum heitum. Sýnir það, að alúð hefur verið lögð í verkið.