
Engjakambjurt í Vaglaskógi 23. ágúst 2016. Ljósm. ÁHB.
Ættkvíslin krossjurtir – Melampyrum L. – heyrir nú til sníkjurótarættar – Orobanchaceae – ásamt um 90 öðrum kvíslum og samtals um 2000 tegundum. Aðrar innlendar kvíslir innan ættar eru Rhinanthus, Pedicularis, Euphrasia og Bartsia.
Fyrir ekki ýkja löngu töldust samtals sjö innlendar ættkvíslir til grímublómaættar – Scrophulariaceae – ásamt þremur slæðings-kvíslum. Allar þessar ættkvíslir hafa nú verið fluttar annað, nema efjugrös – Limosella – sem standa ein eftir innan grímublómaættar.
Til krossjurtia – Melampyrum L. – teljast um 35 tegundir, sem vaxa á tempruðum svæðum á norðurhveli jarðar. Allar tegundir eru svo kallaðar hálfsníkjuplöntur, það er að þær sækja vatn og næringu til annarra tegunda í næsta nágrenni, en geta þó lifað án þess. Rótarkerfi þeirra er mjög fíngert.
Plöntur eru einærar; stöngull uppréttur með gagnstæð, aflöng til lensulaga blöð, sem eru heilrend eða tennt við grunninn. Blóm eru í axi, ein eða tvö og tvö saman í blaðöxlum og vísa þá öll í sömu átt.
Bikar er fjór-skiptur. Króna er gul á íslenzkum tegundum en getur líka verið rauð; krónupípa er löng og varir einnig, efri vör með kili; enginn spori. Fræflar eru fjórir, tveir og tveir mislangir. Eitt fræni. Aldin er hýðisaldin með fá fræ.
Ættkvíslarnafnið Melampyrum er dregið af grísku orðunum ‘melas’, svartur og ‘pyros’, hveiti. Nafnið kemur þegar fyrir í riti Theofrastosar 300 f. Kr. Geta má þess, að allar tegundir kvíslarinnar verða svartar við þurrk.
Hér á landi vaxa tvær tegundir kvíslarinnar, krossjurt (M. sylvaticum) og engjakambjurt (M. pratense). Fyrr nefnda tegundin er löngu þekkt og vex á takmörkuðu svæði á Norð-Vesturlandi, en hin vex aðeins í Vaglaskógi í Fnjóskadal.
Forðabaggi
Á fræjum tegundanna er næringarríkt viðhengi, forðabaggi, sem er þrungið af fituefni og prótínum. Slíkir forðabaggar eru á fræjum allmargra plantna og nefnast elaiosom, dregið af grísku orðunum ‘élaion’ feiti, olía og ‘sóma’ hlutur, baggi. Þessir forðabaggar eru ýmislega að lögun og lit, og líkjast oft púpum skordýra.

Fræ af engjakambjurt. Teikn. ÁHB.
Ýmsir maurar dragast að þessum forðaböggum, bera þá heim í bú sín og fæða lirfur sínar á þeim. Þegar lirfurnar hafa tæmt forðabaggana, bera maurarnir tóma bagga og fræin ásamt margs konar lífrænum úrgangi á afvikinn stað, þar sem fræið spírar.
Slík frædreifing nefnist »maura-dreifing« (myrmecochory) og er gott dæmi um þess háttar samlífi, sem nefnist samhjálp (mutualism), þar sem báðir aðilar hafa hag af samlífinu. Maurarnir fá næringu og fræin spíra í næringarríku umhverfi örlítið undir yfirborði í skjóli fyrir ýmsum fræætum í hópi fugla og lítilla spendýra.
Alls er óvíst, hvernig dreifingu tegundanna er háttað hér á landi, því að ekki er vitað um neina maura hérlendis, sem sinna þessu starfi.
Greiningarlykill að innlendum tegundum innan Melampyrum-kvíslar:
1 Króna jafnan skærgul, innan við 1 cm á lengd. Bikar á lengd við krónupípu. Tvö fræ í hýði .. krossjurt
1 Króna jafnan ljósgul, um 1,5 cm á lengd. Bikar styttri en krónupípa. Fjögur fræ í hýði .. engjakambjurt
Krossjurt – Melampyrum sylvaticum L.
Plantan er einær. Stöngull er uppréttur, oftast greinóttur og lítið hærður. Blöðin eru gagnstæð, heilrend, nærri stilklaus og mjólensulaga.
Blóm sitja í blaðöxlum, einstæð, stilklaus, en því þéttari sem ofar dregur, um 0,8(-10) mm á lengd. Bikar er fjór-skiptur, með útstæða flipa, á lengd við krónupípu. Krónan er dökkgul með opnu gini; neðri vör niðursveigð.
Aldin er hýði, lítið lengra en bikarflipar., oftast með tvö fræ. Fræin líkjast mjög púpum flugna.
Vex í birki-skóglendi og er víða á NV. Blómgast í júlí. 10–30 cm á hæð.
Er hálfgildings sníkjuplanta, því að hún dregur næringu úr rótum annarra plantna eins og fleiri tegundir ættarinnar.
Viðurnafnið sylvaticum er komið úr latínu, ‚silva‘ skógur.
ATH. Mynd af krossjurt var ekki tiltæk við vinnslu pistils.
Nöfn á erlendum málum:
Enska: Small Cow-wheat
Danska: Skov-Kohvede
Norska: småmarimjelle
Sænska: skogskovall, skogsskepling
Finnska: metsämaitikka
Þýzka: Wald-Wachtelweizen
Franska: Mélampyre des bois
Engjakambjurt – Melampyrum pratense L.
Plantan er einær. Stöngull er uppréttur, ýmist greindur eða ógreindur og lítið hærður. Blöðin eru gagnstæð, heilrend nema neðarlega gróftennt, nærri stilklaus og mjólensulaga.
Blóm sitja í blaðöxlum, einstæð, stilklaus, og vita öll í sömu átt, um 10-15 mm á lengd. Bikar er fjór-skiptur, með útstæða flipa, mun styttri en krónupípa. Krónupípan er ljósgul með skærgult gin; neðri vör bein.
Aldin er hýði, greinilega lengra en bikarflipar, oftast með fjögur fræ. Fræin líkjast mjög púpum flugna.
Vex í skóglendi, einkum undir birki en einnig í jaðri á furu- og greniskógi. Hefur aðeins fundizt í Vaglaskógi í Fnjóskadal. Á nokkrum stöðum vex tegundin í all stórum breiðum. Blómgast í júlí. 10–30 cm á hæð.
Er hálfgildings sníkjuplanta, því að hún dregur næringu úr rótum annarra plantna eins og fleiri tegundir ættarinnar. Í þýddum ritum koma fyrir nöfnin engjakambjurt og kúahveiti.
Viðurnafnið pratense er komið úr latínu, ‚pratum‘ engi.
Nöfn á erlendum málum:
Enska: common cow-wheat
Danska: Almindelig Kohvede
Norska: stormarimjelle
Sænska: ängskovall, kovall
Finnska: kangasmaitikka
Þýzka: Wiesen-Wachtelweizen
Franska: Mélampyre des prés

Engjakambjurt í Vaglaskógi 23. ágúst 2016. – Ljósm. ÁHB.
Að sinni skal engum getum leitt að því, hvernig engjakambjurtin er tilkomin í Vaglaskógi. Tegundin er einæringur, sem merkir, að hún vex upp að vori, blómgast, myndar fræ og visnar. Aðeins fræ lifir um veturinn. Það er því ljóst, að tegundin þarf að finna sér nýjan vaxtarstað á hverju vori. Dreifing á fræi að hausti er því mikilvægt atriði; fræið þarf að geymast óskemmt um veturinn og ná að spíra snemma, enda eru einæringar yfirleitt ekki harðir af sér í samkeppni nema tíðarfar sé þeim mun hagstæðara. Almennt séð er mikil gróska í gömlum gróðurfélögum þeim ekki hliðholl. Verulega skiptir máli, hve fræforði geymist lengi í jarðvegi. Stofnstærð einæringa getur verið verulega misjöfn frá ári til árs.
Rétt er, að fram komi eftirfarandi. Um miðjan áttunda áratug síðustu aldar var Ísleifur Sumarliðason, skógarvörður á Vöglum í Fnjóskadal, staddur á heimili foreldra minna í Reykjavík. Hann hafði þá orð á því, að fundizt hafi planta með gul blóm í skóginum, sem menn þekktu ekki. Eftir því sem mér skildist þá óx hún í þéttum birkiskógi nokkuð ofan við gróðrarstöðina. – Næst gerist það, að við feðgar erum saman í Vaglaskógi í ágúst 1981. Kemur okkur þá í hug að leita að þessari plöntutegund. Þar sem Ísleifur var nú fluttur til Akureyrar höfðum við ekki samband við hann. Gengum við nokkuð lengi um skóginn, þar sem við álitum tegundina vaxa eftir ábendingu Ísleifs. Því miður fundum við hana ekki.
Síðan er það Eggert Pétursson, sem fann tegundina 1988 og greinir Herði Kristinssyni frá því. Hörður áleit þetta vera krossjurt. Það var ekki fyrr en sumarið 2016, þegar Jón Baldur Hlíðberg, teiknari, var að mála mynd eftir eintaki úr Vaglaskógi, að í ljós kom, að um aðra tegund var að ræða.
Ósennilegt er, að tegundin sé gömul í landinu. Mjög margir grasafróðir menn hafa farið um Vaglaskóg á öllum tímum árs og er það með ólíkindum, að hún hafi farið fram hjá þeim. Meðal annars má nefna Helga Hallgrímsson, sem fór margar ferðir um mörg ár síðla sumars í leit að sveppum. Líklegt er, að tegundin hafi slæðzt hingað til lands í sambandi við rekstur gróðrarstöðvar Skógræktar ríkisins í fjölda ára.
ÁHB / 24. ágúst 2016.
Leitarorð: einær • engjakambjurt • ferðabaggi • fræ • hálfsníkjuplanta • krónupípa • krossjurt • Melampyrum • Melampyrum pratense • Melampyrum sylvaticum • Orobanchaceae • sníkjurótarætt • Vaglaskógur
purchase viagra super active what is better levitra viagra cialis Best Price For Propecia 5mg
cialis severe headache purchase cialis online cheap free cialis no prescription
lasix for dogs lasix pills furosemide structure
Prix Du Cytotec Au Maroc prednisolone acetate ophthalmic suspension 1% buy prednisone online no rx canada
cialis pills in canada priligy tablets over the counter Amoxicillin Overuse
deirwami b9c45beda1 https://coub.com/stories/2713952-free-schematic-main-foxconn-n15235-4512l
waljan b9c45beda1 https://coub.com/stories/2696197-the-oc-season-3-mkv-torrent-hot
grawin b9c45beda1 https://coub.com/stories/2672956-ghost-windows-7-ultimate-32-bit-all-driver-all-program-full
I enjoy, cause I discovered just what I was
taking a look for. You have ended my four day long hunt!
God Bless you man. Have a great day. Bye
MigSweegerem http://www.alevitrasp.com
plaquenil for sjogrens Mnjdif
Just looked at a few of your pictures (: i’m truly pleased i reached job darkness you. You’re fantastic!
[url=https://comprarcialis5mg.org/it/]cialis online[/url]
Great photos, the colour and depth of the photos are breath-taking, they attract you in as though you are a component of the composition.
[url=https://bit.ly/3FcIuAF]cialis[/url]
Great photos, the colour and depth of the images are breath-taking, they draw you in as though you belong of the make-up.
[url=https://comprarcialis5mg.org/it/comprare-spedra-avanafil-senza-ricetta-online/]avanafil prezzo[/url]
Merely online checking things out … enjoy the images! I attempt to find out by considering other pictures, as well.
Excellent depth 😮
[url=https://sites.google.com/view/aviator-spribe/]aviator игра на деньги[/url]
[url=https://sites.google.com/view/bitcoin-up-app/]bitcoin up[/url]
[url=https://sites.google.com/view/pin-upcasino/]pin up[/url]
I got good info from your blog
Awsome website! I am loving it!! Will come back again. I am taking your feeds also.
[url=https://tamoxifen.live/]tamoxifen online purchase[/url]
clomid 500mg
[url=https://bestcialis5mgwithnorx.quest/]generic tadalafil 5mg[/url]
коли закінчиться війна в україні 2022 екстрасенси скільки може тривати війна в україні коли почалась друга світова війна
коли закінчиться війна коли закінчиться війна війна в україні 2022 пророцтва
buy 1000 viagra
[url=https://onlinecialis5tabs.monster/]cialis cost in mexico[/url]
[url=http://cheapcialispillbuy.quest/]tadalafil for sale[/url]
[url=https://genericcialis40withnoprescription.monster/]tadalafil price in india[/url]
buy tadalafil 60mg
blum minipress
[url=http://flomaxnoroxin.monster/]buy flomax 0.4 mg[/url]
anafranil 25mg tablets
[url=http://plaquenilhydroxychloroquine.online/]hydroxychloroquine sulfate[/url]
cialis 10mg tadalafil reviews
order generic viagra viagra suppliers
[url=http://bestviagra150mgtablet.monster/]order viagra uk[/url]
online real viagra
how viagra works buy cheap viagra
buy indocin online
what is viagra viagra wholesale
tadalafil citrate liquid indian brand names of tadalafil argentina
tadalafil 20mg side effects sildenafil vardenafil tadalafil
sildenafil citrate 100mg reviews sildenafil sale
stromectol pill for humans stromectol 0.5 mg
tadalafil free trial rx tadalafil tablets
ivermectin 0.5% brand name stromectol tab price
how effective is sildenafil sildenafil headache
tadalafil liquid dosage online medical stores sell tadalafil without medical prescription in india
viagra gel caps buy genuine viagra
buying viagra nz
ivermectin 3 mg stromectol 3mg cost
bulk tadalafil powder sildalis sildenafil tadalafil
ivermectin brand name ivermectin usa
stromectol 3 mg dosage ivermectin uk coronavirus
buy ivermectin for humans uk stromectol price in india
ivermectin 1 stromectol tablets uk
ivermectin 1 cream 45gm ivermectin 0.5 lotion india
ivermectin tablets order stromectol price in india
[url=http://bestviagramedicationnorx.quest/]buy generic viagra from canada[/url]
[url=https://genericviagrapillforsale.quest/]cheapest generic viagra australia[/url]
ivermectin cost stromectol australia
allopurinol 2 300 mg
ivermectin medication
can you buy citalopram online uk
cheap sildenafil uk
cialis discount
canadian viagra cheap
stromectol online buy stromectol canada
ivermectin 4 ivermectin medication
ivermectin buy uk stromectol order
canadian brand viagra
stromectol 3 mg ivermectin ireland
cialis 50mg price
stromectol lotion ivermectin 200 mcg
buy tadalafil 20mg uk
generic tadalafil south africa
stromectol how much it cost stromectol 3mg tablets
how to get viagra united states
hydrochlorothiazide 25 mg
allopurinol uk buy
zithromax online usa
tadalafil online nz
cialis mexico pharmacy
ivermectin price ivermectin buy uk
ivermectin 0.5 stromectol
cialis 5mg how long does it take to work cialis samples
benefits of cialis how often can i take cialis
stromectol 3mg
where to buy cheap viagra pills
how long does viagra last best generic viagra
cialis professional
cialis online prescription uk
canadian pharmacy cialis 20 mg
ivermectin 12
That is a beautiful picture with very good lighting 😉
[url=https://comprarcialis5mg.org/]comprarcialis5mg[/url]
[url=https://comprarcialis5mg.org/cialis-5-mg-precio/]citax 5 mg precio[/url]
[url=https://comprarcialis5mg.org/it/]cialis[/url]
[url=https://comprarcialis5mg.org/it/comprare-spedra-avanafil-senza-ricetta-online/]avanafil online[/url]
antabuse to buy
online viagra best
buying cialis in nz
can you order viagra online
can you buy viagra over the counter australia
sildenafil vs tadalafil sildenafil citrate over the counter
best online pharmacy tadalafil
viagra doses canadian pharmacy viagra
tadalafil costco cipla tadalafil
viagra 25 mg coupon
best price cialis canada
que es tadalafil snafi tadalafil
tadalafil mexico price
25 mg viagra cost
cialis sale no prescription cialis
chloroquine phosphate tablet
buy ivermectin uk
stromectol tablets
buy lisinopril 10 mg uk
ivermectin for covid
phentermine online pharmacy list of prescription drugs for migraines
tadalafil patent expiration amino tadalafil
best place to buy sildenafil online sildenafil generic price
sildenafil 200mg online sildenafil soft online
stromectol for sale
generic nexium prices
pharmacy technician target store cvs canada prescription drugs
lopressor 20 mg
buy lasix tablets india
Howdy! Do you know if they make any plugins
to protect against hackers? I’m kinda paranoid about losing everything I’ve worked hard on. Any suggestions?
lyrica south africa
maeng da vs trainwreck kratom 4
reliable canadian online pharmacy foreign pharmacy no prescription
top online pharmacy india licensed canadian pharmacies
https://stromectolgf.com/# ivermectin 1
Liked the photos, i actually like the among %image_title%, perfect.
[url=https://comprarcialis5mg.org/cialis-5-mg-precio/]citax 5 mg opiniones[/url]
[url=https://comprarcialis5mg.org/]comprar cialis 10 mg contrareembolso[/url]
[url=https://comprarcialis5mg.org/cialis-5-mg-precio/]cialis 5 mg precio[/url]
[url=https://comprarcialis5mg.org/cialis-5-mg-precio/]tadalafilo sandoz 5 mg precio[/url]
[url=https://comprarcialis5mg.org/]comprar cialis original contrareembolso 24 horas[/url]
Thanks for including the stunning pictures– so vulnerable to a sense of reflection.
larn4
2qtlx
qmg2
buy prescription drugs online prescription drugs online without doctor
https://drwithoutdoctorprescription.site/ pain meds without written prescription
buy prescription drugs from canada anti fungal pills without prescription
ed meds online without doctor prescription prescription drugs online without
the canadian drugstore online prescription for ed meds
https://drwithoutdoctorprescription.com/# canadian online drugs
zithromax acne buy zithromax 1000 mg online zithromax for urinary tract infections what drug class is azithromycin
cobra kamagra kamagra jelly ebay where to buy kamagra oral jelly how to order kamagra from india
generic viagra walmart mexican viagra
where can i buy viagra over the counter price of viagra
best place to buy generic viagra online viagra cost per pill
viagra 100mg price viagra without a doctor prescription
amoxicillin 50 mg tablets purchase amoxicillin online
https://clomidforsale.life/# can i buy clomid over the counter uk
buy doxycycline 40 mg doxycycline 100mg australia
https://clomidforsale.life/# buy cheap clomid online uk